Grupa etniczna Ê Đê, zwana również Rade, od wieków swoje funkcjonowanie opiera na liniach matrylineranych. Tradycyjny matriarchat mniejszości etnicznej Ê Đê ma wielki wpływ na życie tych ludzi, począwszy od budownictwa domów, poprzez tworzenie instrumentów muzycznych, aż po wzajemne relacje w rodzinie. Najbardziej zaś widoczny jest w małżeństwach Ê Đê.
Według starej tradycji to kobiety posiadają w rodzinie Ê Đê władzę. Kobieta odgrywa w małżeństwie aktywną rolę. Kiedy kogoś pokocha, pyta swoich rodziców o zgodę na ślub. Po zawarciu małżeństwa, mężczyzna żyje w rodzinie swojej żony. Dzieci Ê Đê przyjmują nazwisko rodowe matki.
Kiedy żona umiera, rodzina musi znaleźć dla mężczyzny inną kobietę, aby mógł ponownie się ożenić. Ta tradycja uwarunkowana historycznie w dużym stopniu sprzeciwia się prawu do miłości i wyboru mężczyzn. Niemniej jednak mąż w rodzinie również pełni ważną rolę, choć niejako trwając u boku żony.
Kiedy ktoś odwiedza rodzinę Ê Đê, zostaje zawsze przyjęty przez męża i syna właścicielki domu. Mężczyźni muszą też reprezentować rodzinę podczas uroczystości ślubnych albo żałobnych.
Matriarchat narodu Ê Đê rozpoznawalny jest też w sposobie budowy domów. Dom zbudowany jest z bambusa i jest bardzo długi. Zapewnia wystarczająco dużo miejsca dla dziesiątków mieszkańców. Jest podzielony na dwie części. Można powiedzieć, że w pokoju gościnnym mieszkają samotni mężczyźni. Ten pokój znajduje się zawsze obok schodów. W innej części mieszkają pary małżeńskie i samotne kobiety. Jeśli zjawi się gość-kobieta, tam właśnie będzie mieszkać.
Kiedy wchodzi się na schody domu Ê Đê, zauważa się natychmiast piersi, które symbolizują władzę kobiet. Jedne schody są kobiece, a drugie męskie. Męskie znajdują się zawsze przed domem i używane są przez mężczyzn i chłopców. Schody z tyłu domu są wyłącznie do dyspozycji kobiet.
Kobiety Ê Đê kierują nie tylko domem, ale i wsią. Zarządzają ziemią rodzin i są w stanie rozwiązywać konflikty między wsiami. Kiedyś kobieta kierowała wsią, a wiejska ziemia należała do niej. Każdego roku zbierała od mieszkańców podatki i sprawdzała, jak użytkowane są pola. Dzisiaj władze wsi wybierane są przez mieszkańców Wybranymi mogą być zarówno kobiety i mężczyźni. W rodzinie jednak kobieta nadal odgrywa przewodnią rolę, ma o wszystkim decydować, a mąż zawsze ją wspierać.
Wraz z rozwojem gospodarczym i kulturalnym matriarchat Ê Đê uległ znacznym przemianom, ciągle jednak pozostaje jedynym w swoim rodzaju społecznym fenomenem.
Autor tekstu: Stanisław Kozłowski
Comments